Ekonomik sürüş teknikleri

chevypolat

Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
23 Şub 2009
Mesajlar
1,597
Tepki puanı
1
Puanları
0
Siteyi ziyaret et
25 tonluk bir kamyonu, “düz yolda” 0 dan 120 km hıza çıkarmak için gereken beygir sayısı 60 dır.

Aslen temel aldığım bu cümle bir eğitimde söylenmişti bize, ve ben çok severim. Bu yüzden daha anlaşılır olması açısından dizel – benzinli – düz yol – rampa yukarı – rampa aşağı şeklinde bölümlüyorum.

BENZİNLİ ARAÇLAR

Düz yol ; koca kamyonu 60 beygirle götürdük, peki bizim araçlarımız için ne lazım? Kaba bir hesapla 3 beygir yeterli. Peki rölantide bizim araçlarımız ne üretiyor? Ortalama 20 beygir.

Yeni nesil enjeksiyonlu motorlar yapıları itibari ile rölantide stop etmemek için yük karşısında biraz fazla püskürtürler. Bu sayede aracımız rölantide kalkarken en uygun yakıtı kullanır. Genelde biz kalkarken araca gaz veririz hatta kimilerimiz 2000 devire kadar getirir, oysa yavaş bir debriyajdan kaldırma haraketi ile aracı gaz vermeden kaldırırsak yada en azından çok daha az gaz vererek bunu yaparsak kalkış yakıtımız %40 düşecektir.
Peki ne zaman vites büyüteceğiz. Şuanki motorlarda çıkan tork eğrilerine bakarsak en uygun devir 2000 civarı gözüküyor. Buna aslında siz karar vereceksiniz, nasılmı? Şöyleki; vites aralık devirlerinizi bilin yani2000 devirde 2 ye attığınızda motor kaça düşüyor? Eğer 1500 e düşüyor ise vites aralığınız 1 ile 2. Vites arasında 500 devirdir.siz buna 100 devirde fazladan ekleyin.
Hesabınızı yaparken motorun alt devrinide hesaplayalım, mesela motorun hani takırdarya, tatsızlaşır, çekişi olmaz. İşte o halinden çıkış devrini bulun. Genelde 1200-1300 civarıdır. İşte bu devire vites aralığımızı ekliyeceğiz.elimizde 1800-1900 gibi bir değer çıkarsa siz 2000 devirde değiştirebilirsiniz demektir. Bu hesabı diğer viteslerede yaparsanız en az yakıt ile istenilen hıza gelirsiniz.

Kısaca özetlersem ve araçlarımıza uyarlarsam 2 litre motorlar için 2000 devirde 1,6 ve daha düşükler için 2200 devirde vites büyütmemiz uygun olacaktır. Ama unutmayın her araçda farklı sonuçlar çıkacağı için (eski 2 litre motor, yeni 2 litre motor, benzin , lpg) en iyisi aracınızda deneyerek bulmanızdır. Fazlası “düz yol için” boşa gidicektir.
Bazılarınız devirsizlik fazla yaktırır diyecektir. Evet motorun az önce hesapladığımız alt devrinin altına düşürürseniz beyin fazla püskürtme yapacak ama çekiş olmayacağından araç normalden fazla yakacaktır. Birde devirsizlik karbüratörlü araçlarda 2000 devirde bile fazla yaktırdığı için eskiden kalan bir ağız alışkanlığı olduğunuda belirtmek isterim.
Aracınızı en kısa sürede yukardaki şartlar altında 5.vitese çıkarmanız aracınızın EN AZ YAKTIĞI yere gelmeniz demektir. Yani 5.vites 1500-1600 devirlerde giderseniz fabrika değerinden bile az yaktırabilirsiniz (fabrika değerleri 90 km hıza ayarlıdır. Şimdiki araçlar genelde 2000 devirde 90 yapar) bunu en güzel yol bilgisayarından görebilirsiniz. Uyarımı tekrarlamak istiyorum. Her motorda bu oranlar değişir lütfen deneyerek tespit ediniz ve genelde 5 vites açıklığınıda dikkate alınız.

Yeni nesil araçlar ekonomi/performans olarak geliştirilirken fabrika bir özellik yapmış, bu özellikde siz gaz pedalına dokunma şeklinize göre yakıtın püskürtmesini arttırıyor. Yani hızlanmak için hızlıca pedala bastığınızda araç normalden fazla benzin yolluyor ama bir noktadan sonra ne kadar fazla benzin püskürtürseniz püskürtün araç aynı şekilde hızlanacaktır. Bu yüzden hızlanmanızda pedala yavaşca basarsanız hem daha az püskürme hemde ideal karışım ile güzel bir hızlanma alacaksınız. Bu olaya yedirerek gaz verme derler. Yol bilgisayarında anlık tüketimde bunu çok kolay görürsünüz. Pedala basın, araç hızlanırken çok hafif çekin, hızlanma aynı kalırken bilgisayardaki litre olarak verilen rakamın düştüğünü görürsünüz. Eski motorlarda aynı şey ideal karışım olmadığından söylenirdi.

Otomatik araçlarda durum yaklaşık aynı ancak vites değiştiriceği devri kendi seçtiği için müdahale şansımız az. Ama eski tam otomatiklerde, özellikle vakum ile vites değiştirenlerde bir özellik vardır. Siz gaza basınca ve aracı 2000 devir civarına getirince gazdan ayağınızı hafifce çekin. Eğer uygun vakumlamayı yakalayabilirseniz araç vites büyütecektir. Şayet olmadı ise aynı haraketi biraz daha üst devirde deneyin.
Robotize şanzımanlarda en ideal deviri zaten kendi seçmekdedir.

Rampa yukarı ; aracımızı düz yolda düşük devirlerde götürdük ama iş rampaya gelince işler değişir. Motorumuzun tork değerleri düşük devirlerde az olacağı için rampada o devirlerde aracınızın 2 ye hatta 1 düşmesi olasıdır. Peki rampada en az yakıtla nasıl çıkarız? Tabiî ki çıkılabilecek en yüksek vitesle çıkarsak az yakarız. Ama rampaları çıkmak için torka ihtiyacımız var.

Benzinli motorlarımız genelde 4000 civarında en yüksek torku verirler. Tork eğrisi 4000 e kadar yükselerek çıkar sonrada düşer. Yani siz 4000 le çıkamadığınız bir rampayı 3500 yada 4500 ile asla çıkamassınız. Her rampanın belli bir karşı koyması vardır. Mesela hafif bir rampada 5.vites 3000 devirde aldığınız tork o rampayı vites düşmeden çıkmak için yeterlidir. Biraz daha dik olursa 5.vites 400 devir yeterlidir. Ama siz 3000 devirde çıkabildiğiniz bir rampayı 4000 le çıkarsanız fazla yakacaksınız.

Rampamızı biraz daha dikleştirelim ve 5.vites yetmesin 4.vites 4000 devir yetsin. Siz bunu 3.vites 3000 le çıkarsanızda fazla yakarsınız. Bunu şöyle anlatayım. Bu rampayı 4.vites 4000 devirde çıktınız, rampada 1 dakika sürdü, hesaplamayı kolaylaştırmak içinde her vitesi 5de 1 yapalım (5/1). Siz motorun 4000 devir 4.vitesde 1dk sürecek bir rampada toplam 4000 devir yaptınız. Peki bunu 3.vites 3000 devir çıkarsanız ne olur, zaman ve yol 5/1 şeklinde uzayacağından toplamda 5000 devir yaparak çıkarsınız. Fazladan 1000 devir yaptınız. Hesabı basite indirgemeye çalıştım inş olmuştur.

Kısaca özetlersem ve araçlarımıza uyarlarsam rampaya gelinCe arabayı devirlendirin yada gerektiği kadar vites düşürün. Rampanın durumuna göre haraket edin yani hafif, orta yada dik rampa şeklinde. Hafif ve orta rampalarda torkun en yüksek olduğu yere getirmenize gerek yok, dik rampada torkun en yüksek olduğu yere getirin. Her rampanın vitesinin farklı olduğunu unutmayın. Çıkılmayacak bir rampada aracı yüksek vitese zorlamayın. Fuzuli vites değişimi hem hız kaybettiricek hemde yakıtınızı daha da arttırıcaktır.

Uzun yolda 2000 devir gidiyorsunuz hafif rampa geliyor, aracınızı 2500-2700 civarına getirin. Orta rampa geliyor aracınızı 3000-3200 devire getirin. Dik rampa geliyor aracınızı 4000 devire getirin. Araç çekiş yapmadıysa vitesi o değildir, vitesi düşürün ve vites aralığı hesabıyla 4000 e getirin. Daha düşük devirle (mesela 3000 le) çıkacağına inanıyorsanız hafif gazdan ayağını çekin.

Şehir içinde devirlendirmek hız gerektiğinden ve bizim hızlanma imkanımız düşük olduğundan rampanın durumuna göre vites küçültün. 2000 devirle giderken hafif rampada 4 e çekerseniz 2500 devir gibi olur, yetmez ise hafif gaz verebilir yada 1 vites daha düşebilirsiniz. Orta rampada 3 e çekerseniz 3000 devir gibi olur, yine yetmez diye düşünürseniz gaz verebilir ve torku arttırabilirsiniz. Dik bir rampada önce 3 sonra 2 yada direkt 2 deneyebilirsiniz. O zaman aracınız 3500 devire gelecek gaz vererek aracınızı 4000 devire getirerek en yüksek tork ile çıkabilirsiniz.(vites aralıkları 500 devir olarak varsaydım)

Otomatiklerde yüksek devirde vites değiştirmek için “S” moduna alabilirsiniz. Ayrıca rampaya gelirken vites düşürmek için roket yapabilir yada yine “S” düğmesine basabilirsiniz.

Rampa aşağı ; buraya kalkışla başlamak istiyorum. Rampa aşağı kalkış yapmak son derece az güç gerektiren bir durum olduğundan hatta araç ilk haraketi kendiğilinden aldığından aracı salmak ve hafif hızlanınca 2 ye takıp devam etmek daha ekonomiktir.

Peki normal hızlarda rampa aşağı bir yola gelirsek ne yapmalıyız? Hemen ayağımızı gazdan çekip aracı vitesde akışına bırakmalıyız (hızınızı fren ile kontrol altında tutarak). Çünki son teknoloji motorlar gaza basılmadığında ve vitesde olduklarında “rölantiye kadar” yakıt püskürtmezler. Rölantiye geldiklerinde stop etmemek için yakıt püskürtürler. Şöyle örneklersem rampa aşağı gaza basmadan vitesde 3 gün inin, 1 gram benzin yakmazsınız. Tabi rölanti devrine düşmemek kaydı ile.

Otomatiklerde durum gene aynı ama şanzıman yükü olduğundan araç 1500 devirlerde bile yakıt püskürtecektir. İşte o zaman 1-2-3 yazan yerlere vitesi getirerek motoru devirlendirip yakıtı sıfırlayabiliriz. Aynı zamanda o vitesler iyi bir motor freni sağlarlar.

Bazı kısaslara deyineyim. Mesela 3.vites 3000 devirle bir rampa çıktınız, ve peşi düzlük nasıl davranıcağız? İdeali düze çıkınca 4 e atmadan 5 atmaktır. Çünki araba 5 atınca direkt 2000 devire düşücektir. 4 ü kullanırsak gereksiz olur. Peki bu rampanın peşi rampa aşağı ise ne yapalım? İster aynı vitesde bırakın gazdan ayağınızı çekin isterseniz iniş hızınıza göre vites büyütüp, gaz vermeden inin.

Duracaksınız yada ışıklara geliyorsunuz, ayağınızı gazdan çekin arabayı yavaşlatın motor 1000 devire gelince 1-2 vites küçültün, yine yavaşlatın gerekirse gene vites düşürün. Mesela 5 ile ışıklara yaklaşıyorsunuz devriniz 2000. 3 e çekin motor 3000 devire çıkacaktır. Gaz vermeden yavaşlamasını sağlayın. 1000 devir olmadan 2 ye çekin. sonra boşa atın. 1.vitese bu durumda çekmeyi önermiyorum çünki yığılma yapıyor.
Yukardaki 2 örnekdede vites aralıkları 500 devir varsayılmıştır.


DİZEL ARAÇLAR
Genel olarak benzinde anlattıklarım ile aynı olsada farkı daha düşük devirlerde yüksek tork vermesi nedeni ile rampalarda daha düşük devirlerde maksimum tork alırsınız. Mesela 1,3 cdti için 1750-2600 aralığında maksimum tork aldığınız için rampa çıkmak için ideal devriniz bu iki rakamın arasıdır. Unutmayın 2500de verdiği torkun aynısını 1750 ilede veriyor. Yani 1750 ile çıkabilecekken 2500 le çıkmak fazla yaktıracaktır.ideali bence 2000 devirdir.

Ancak rampada vites büyütecekseniz 2500e gelince vites atın, böylelikle araç 500 devir düşücektir, rampa kaybı ile 700 felan düşer zaten oda sizi 1750 devire getirir. Sadece rampada değil bu durumu hazlanmalarda hatta draglardada bu şekilde kullanın.


Tekrar hatırlatmak gerekirse, her aracın motoru durumu farklı olduğundan idealleri kullandıkca bulacaksınız. Alışmak zaman alsada alıştığınızda çok farklar yaratacaksınız.söylediklerimi yol bilgisayarı olan araçlar anlık tüketime bakarak daha net görebilirler.

Hepinize kazasız belasız, ekonomik sürüşler diliyorum. Hatam olduysa affola.
 

yusufer55

Kayıtlı Kullanıcı
55-Samsun
Katılım
11 Mar 2007
Mesajlar
273
Tepki puanı
0
Puanları
16
Siteyi ziyaret et
Arkadaşa benden de bravo ekonomik sürüş tekniğini bence ayrıntıları ile açıklamış,agresif sürmeninde zevki olmakla birlikte kendi cebimizi ve ülkemizi düşünerek araba kullanmak gerektiğine inanırım.
 

meftunn

Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
16 Eyl 2007
Mesajlar
3,000
Tepki puanı
1
Puanları
0
Yaş
38
Siteyi ziyaret et
teknik güzel bi yazı olmuş.. en azından okuması keyifliydi ama bazı şeyler var kafama takılan..
mesela düz yolda gaz vermeden ayağı debriyajdan çekmek zararlı deil diosunuz öle mi?

bide genel olarak şöle bişey sorcam, açıkcası ben nerdeyse hiç bilmiorum motor napıo ne ediyoda araba gidiyo.. ama az çok duyduğum ve kafamda canlandırdığım şey, benzin ve hava yakılıyo ortaya ısı çıkıyo ve termodinamik etkilerle pistonun hareketi sağlanmış oluyo, pistonlarda yukarı aşağı hareket ettikçe arabanın tekerleklerini döndüren kollara dairesel hareketi veriyo..umarım anlatabilmişimdir..

sormak istediğim ise şu, biz benzin yakarak o dediğim kolun dönmesini sağlıyoruz (aks denio galiba) ama araba yokuş aşağı viteste giderken o pistonların hareket etmesini sağlayan etki tekerleklerin kendiliğinden dönmesinden kaynaklanıo ve araç o yüzden bir gram bile benzin yakmıo öle mi doğru mu?

daha önce duymuştum ben yokuş aşağı viteste benzin yakmıo die ama kendi kendime demiştim motor güldür güldür çalışıyo nasıl benzin yakmaz olur mu öle şey falan.. sizin yazıyu okuduktan sonra bu dediğim şeyleri düşündüm eğer doğruysa mantığı kaptım demektir :)
 

bacadir68

Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
4 Eyl 2007
Mesajlar
7,785
Tepki puanı
11
Puanları
38
Yaş
38
Siteyi ziyaret et
teknik güzel bi yazı olmuş.. en azından okuması keyifliydi ama bazı şeyler var kafama takılan..
mesela düz yolda gaz vermeden ayağı debriyajdan çekmek zararlı deil diosunuz öle mi?

bide genel olarak şöle bişey sorcam, açıkcası ben nerdeyse hiç bilmiorum motor napıo ne ediyoda araba gidiyo.. ama az çok duyduğum ve kafamda canlandırdığım şey, benzin ve hava yakılıyo ortaya ısı çıkıyo ve termodinamik etkilerle pistonun hareketi sağlanmış oluyo, pistonlarda yukarı aşağı hareket ettikçe arabanın tekerleklerini döndüren kollara dairesel hareketi veriyo..umarım anlatabilmişimdir..

düz yolda gaz vermeden kavrama araca bir zarar vermez.
silindir içinde benzin ve hava karısımı bujiler vasıtası ile ateşlenir. ortaya çıkan patlama ile piston aşağı doğru hareket eder.
 

Uğur

Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
29 Ağu 2006
Mesajlar
929
Tepki puanı
0
Puanları
16
Yaş
46
Siteyi ziyaret et
teknik güzel bi yazı olmuş.. en azından okuması keyifliydi ama bazı şeyler var kafama takılan..
mesela düz yolda gaz vermeden ayağı debriyajdan çekmek zararlı deil diosunuz öle mi?

bide genel olarak şöle bişey sorcam, açıkcası ben nerdeyse hiç bilmiorum motor napıo ne ediyoda araba gidiyo.. ama az çok duyduğum ve kafamda canlandırdığım şey, benzin ve hava yakılıyo ortaya ısı çıkıyo ve termodinamik etkilerle pistonun hareketi sağlanmış oluyo, pistonlarda yukarı aşağı hareket ettikçe arabanın tekerleklerini döndüren kollara dairesel hareketi veriyo..umarım anlatabilmişimdir..

sormak istediğim ise şu, biz benzin yakarak o dediğim kolun dönmesini sağlıyoruz (aks denio galiba) ama araba yokuş aşağı viteste giderken o pistonların hareket etmesini sağlayan etki tekerleklerin kendiliğinden dönmesinden kaynaklanıo ve araç o yüzden bir gram bile benzin yakmıo öle mi doğru mu?

daha önce duymuştum ben yokuş aşağı viteste benzin yakmıo die ama kendi kendime demiştim motor güldür güldür çalışıyo nasıl benzin yakmaz olur mu öle şey falan.. sizin yazıyu okuduktan sonra bu dediğim şeyleri düşündüm eğer doğruysa mantığı kaptım demektir :)

Aslında bu durum benim de kafamı kurcalar hep. Rampa aşağı inerken o zaman ateşleme de yapmıyor çünkü benzin püskürtmüyor, silindirin içinde benzin de yok ama motor çalışıyor.. nasıl oluyor ki bu?
 

MBugra1

Bölüm Sorumlusu
Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
4 Mar 2008
Mesajlar
2,516
Tepki puanı
0
Puanları
0
www.karinca.tk
uzun süredir forumdaki bir kaç konuda konululan tartışılan doğruların güzel bir özeti olmuş, elinize sağlık.
 

MBugra1

Bölüm Sorumlusu
Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
4 Mar 2008
Mesajlar
2,516
Tepki puanı
0
Puanları
0
www.karinca.tk
teknik güzel bi yazı olmuş.. en azından okuması keyifliydi ama bazı şeyler var kafama takılan..
mesela düz yolda gaz vermeden ayağı debriyajdan çekmek zararlı deil diosunuz öle mi?

bide genel olarak şöle bişey sorcam, açıkcası ben nerdeyse hiç bilmiorum motor napıo ne ediyoda araba gidiyo.. ama az çok duyduğum ve kafamda canlandırdığım şey, benzin ve hava yakılıyo ortaya ısı çıkıyo ve termodinamik etkilerle pistonun hareketi sağlanmış oluyo, pistonlarda yukarı aşağı hareket ettikçe arabanın tekerleklerini döndüren kollara dairesel hareketi veriyo..umarım anlatabilmişimdir..

sormak istediğim ise şu, biz benzin yakarak o dediğim kolun dönmesini sağlıyoruz (aks denio galiba) ama araba yokuş aşağı viteste giderken o pistonların hareket etmesini sağlayan etki tekerleklerin kendiliğinden dönmesinden kaynaklanıo ve araç o yüzden bir gram bile benzin yakmıo öle mi doğru mu?

daha önce duymuştum ben yokuş aşağı viteste benzin yakmıo die ama kendi kendime demiştim motor güldür güldür çalışıyo nasıl benzin yakmaz olur mu öle şey falan.. sizin yazıyu okuduktan sonra bu dediğim şeyleri düşündüm eğer doğruysa mantığı kaptım demektir :)
Açıklayayım Meftun ben sana,

Düz yolda ayağını gazdan çekmenin araca hiç bir zararı yok, motor freni denir buna.

Motor şunu yapıyo, emme zamanında yakıt ve hava karışımını pistonun içine alıyo, sonra bunu belirli bir oranda sıkıştırıyo (teknik verilerde yazan motor sıkıştırma oranı) sonra da buji ile ateşliyo (dizellerde çok fazla sıkıştırdığı için yakıt kendiliğinden patlar, bujiye gerek yoktur), yakıt patlayınca ortaya çıkan aşırı ısı ile piston içerisindeki hava genleşip pistonu aşağıya ittiriyor, piston kolu krank miline (aks değil, aks tekerleklere bağlı) bağlı olduğu için krank milini döndürüyor, krank mili de vites kutusuna bağlı, vites kutusunda oranlanarak tekerleklere iletiliyor, tekerlekler de bu gücü yola aktarıyor.

Sen ayağını gazdan çektiğinde ise bunların tersi oluyor, arabanın kütlesel hareketinden gelen enerji tekerleklere, oradan transmisyona, oradan krank miline aktarılıyor. Buradaki tek fark, bu sırada araba sen gaza basmadığın için yakıt püskürtmüyor. Yakıt olmadığı için piston içerisinde patlama ve dolayısıyla enerji oluşmuyor. Bu durumda pistonların içine sürekli olarak sadece hava alınıyor, bu hafa sıkıştırılıp geri atılıyor.

İşte bu sıkıştırma sırasında da enerji kaybı oluyor ve araba yavaşlıyor. Enerji kaybının nedeni de pistonların sürekli hareketinin sağlanması ve havanın sıkıştırılması. Buna şu şekilde bakabilrsin, bir enjektör al (benzin enjektörü değil, iğne, şu hemşirelerin batırdığı :) ) iğnesini çıkartıp içine hava çek, sonra ucunu parmağınla kapat. Sonra pistonu ittir, göreceksin ki bir yerden sonra zorlanacaksın. İşte motorun içindeki pistonda olan da bunun aynısı. Bu da motor freninin olayı işte.

Şu animasyon sana daha yardımcı olur.
1- Emme (yakıt + hava)
2- Sıkıştırma (güç kaybı olan zaman)
3- Ateşleme ve ardından genleşme
4- Boşaltma (Egsoz)
4-Stroke-Engine.gif
 

chevypolat

Kayıtlı Kullanıcı
Bilgi Girilmemiş
Katılım
23 Şub 2009
Mesajlar
1,597
Tepki puanı
1
Puanları
0
Siteyi ziyaret et
hepinize teşekkürler arkadaşlar. elimden geldiğince sade yazmaya çalıştım umarım anlaşılır olmuştur.

buğra arkadaşım cevabı vermiş bende sadeleştireyim. araç vitesde iken gazdan çektiğinizde rölantiye kadar yakıt püskürmez. çünki gereksizdir. bunu şöle test edin. müsait bir yolda ayağınızı gazdan çekin, vitesde giderken kontağı kapatın (tabi etrafa ve yola dikkat) kontağı kapasanızda açsanızda hiçbir değişiklik olmadığını görürsünüz.
oysa yakıt püskürse ne olurdu? herkesin şahin sürmüşlüğü vardır kanımca. özellikle karbüratörlü olanlarda vitesde giderken ayağınız çektiğinizde araba geri doğru kasılır. işte bu olayada dekomprasyon diyolar. dekomprasyonda ateşleme zaman olarak biraz kayıktır ve bu olay aracı kastırır.

mesela çoğu kişi bilmez, 63 impalamda egzost manifoldunda bir demir var, tam 6 borunun birleştiği yerde. ucunda ağırlık var ve rampa aşağı gelince egzost çıkışını kapatıyor. çıkış kapandığından girişde kapanıyor ve 63 model bir araba yakıt yakmadan motor freni yaparak rampa iniyor.
 
Üst