İlk Türk yapımı otomobil 'Devrim', 1961'de Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'e armağan edildi. 'Devrim'in deneme sürüşü, yetersiz benzin konulması yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı.
16 haziran 1961'de TCDD Fabrikalar ve Cer Daireleri Yönetici ve Mühendisleri ile yapılan toplantıda Ulaştırma Bakanlığı'nın yazısı okunarak, 29 ekime kadar binek otomobili tipinin geliştirilmesi görevi TCCD işletmesine verilir.
Projeye 1 milyon 400 bin TL ödenek ayrılır. 4.5 ayda bu çapta bir geliştirme çalışması yapılabileceğine kimse inanmaz. Eskişehir Demiryolu Fabrikaları'nda dökümhane olarak yapılan ama kullanılmayan bir binada çalışmalar başlar.
Önce otomobilin ana hatları belirlenir. Dört-beş kişilik, toplam 1,000-1,100 kilogram ağırlığında, ortaboy denilebilecek bir tip üzerinde uzlaşılır. Motor dört zamanlı ve dört silindirli olarak, 50-60 HP güç üretmelidir.
Karoser için hazırlanan 1/10 ölçekli maketlerden seçilen 1/1 ölçekli alçı modeli yapılır. Tavan, kaput ve benzeri saçlar, bu modelden alınan kalıplarla yapılmış beton bloklara çekilir ve çekiçle düzeltilerek tek tek imal edilir.
Yandan sübaplı dört silindirli motorun gövde ve başlığı Sivas Demiryolu Fabrikaları'nda dökülüp, Ankara fabrikasında işlenir. Piston, segman ve kolları Eskişehir'de yapılır ve motor Ankara'da monte edilir.
Eylül ayı sonuna doğru, ön ve arka camlar, piyasada bulunabilenlere uydurmak zorunluluğuyla modele göre biraz değiştirilmiş, iki gövde çatılmış ve biri A diğeri B tipinden iki ayrı motor hazırlanmıştır.
Montajda en büyük sorun gövde-motor uyumunu sağlamak, debriyaj, gaz ve fren mekanizmalarını yerleştirmek ve direksiyonun en uygun konumunu bulmaktır. Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmez. İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak dünyaya sunar.
Nihayet ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki denenmeye hazır duruma gelir. Otomobilin, elektrik donanımı, diferansiyel dişlileri, kardan ıstavrozları ve motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçaları yerlidir.
Projenin bu kadar kısa sürede gerçekleştirilmesinde, proje yöneticisi yüksek makine mühendisi Emin Bozoğlu ve diğer mühendislerin hafta sonları da dahil günde en az 12'şer saat çalışması başrolü oynar.
İlk otomobilin test sürüşleri devam ederken ikinci otomobil için çalışmalar devam etmektedir. İki numaralı Devrim'in son kat boyası 28 ekim akşamı vurulur. Pasta ve cilası Ankara'ya sevk edilmek üzere yüklendiği trende, gece yol alırken yapılır.
Tren 29 ekim sabaha karşı Ankara'ya gelir. İki Devrim, o zamanlar Sıhhıye'deki Ankara Demiryolu Fabrikası'na indirilir. Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin konur. Asıl benzin ikmali sabah yapılacaktır.
Devrim, 29 ekim sabahı, motosikletli polislerden oluşan kalabalık bir eskortla TBMM'ye doğru yola çıkar. Çıkar ama eskorttakiler, benzin alma işinden haberleri olmadığı için istasyona uğramadan yola devam eder.
TBMM'ye ulaşıldığında durum anlaşılır. Başka otomobillerden çekiklen benzin birinci arabaya konur, iki numaraya konacağı sırada Cemal Gürsel Meclis'e gelmiş ve Anıtkabir'e gitmek üzere iki numaralı Devrim'e binmiştir bile.
Yola çıkılır fakat, iki numaralı Devrim'in motoru 100 metre kadar sonra öksürerek durur. Cemal Gürsel'in, "ne oluyor" sorusuna direksiyondaki yüksek mühendis Rıfat Serdaroğlu, "paşam, benzin bitti" cevabını verir.
Cemal Gürsel'den özür dilenerek bir numaralı Devrim'e geçmesi rica edilir. Olayı hoşgörüyle karşılayan Cemal Gürsel bir numaralı Devrim'e geçer ve Anıtkabir'e bu otomobille gider. İnerken, "Batı kafasıyla otomobili yaptınız, ama Doğu kafasıyla ikmali unuttunuz" der.
Ertesi gün basında, "Devrim 100 metre gidip bozuldu" başlıkları çıkar. Oysa iki numaralı Devrim aynı gün Hipodrom'daki geçit törenine katılır. Basın ne bunu, ne de Cemal Gürsel'in Anıtkabir'e bir başka Devrim otomobili ile gittiğini yazar.
Haberlerde bunca paranın boşa gittiğinden dem vurulur. Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine at neslinin ıslahı için 25 milyon TL ödenek ayrılmıştır. At neslinde o günden bu yana bir gelişme sağlanmış mıdır kimse bilmez, ama Devrim'in üretimi durdurulur.
Devrim'in özellikleri
Ağırlık: 1,250 kg
Uzunluk: 4,500 mm
Genişlik: 1,800 mm
Yükseklik: 1,550 mm
İmal Yeri: Eskişehir Demiryolu Fabrikası
İmal Süresi: 4.5 ay
Üretim Sayısı: Dört
Silindir Sayısı: Dört
Silindir Çapı: 81 mm
Silindir Hacmi : 2,070 cc
Güç: 50 HP
işte Türklerin ilk arabası...
16 haziran 1961'de TCDD Fabrikalar ve Cer Daireleri Yönetici ve Mühendisleri ile yapılan toplantıda Ulaştırma Bakanlığı'nın yazısı okunarak, 29 ekime kadar binek otomobili tipinin geliştirilmesi görevi TCCD işletmesine verilir.
Projeye 1 milyon 400 bin TL ödenek ayrılır. 4.5 ayda bu çapta bir geliştirme çalışması yapılabileceğine kimse inanmaz. Eskişehir Demiryolu Fabrikaları'nda dökümhane olarak yapılan ama kullanılmayan bir binada çalışmalar başlar.
Önce otomobilin ana hatları belirlenir. Dört-beş kişilik, toplam 1,000-1,100 kilogram ağırlığında, ortaboy denilebilecek bir tip üzerinde uzlaşılır. Motor dört zamanlı ve dört silindirli olarak, 50-60 HP güç üretmelidir.
Karoser için hazırlanan 1/10 ölçekli maketlerden seçilen 1/1 ölçekli alçı modeli yapılır. Tavan, kaput ve benzeri saçlar, bu modelden alınan kalıplarla yapılmış beton bloklara çekilir ve çekiçle düzeltilerek tek tek imal edilir.
Yandan sübaplı dört silindirli motorun gövde ve başlığı Sivas Demiryolu Fabrikaları'nda dökülüp, Ankara fabrikasında işlenir. Piston, segman ve kolları Eskişehir'de yapılır ve motor Ankara'da monte edilir.
Eylül ayı sonuna doğru, ön ve arka camlar, piyasada bulunabilenlere uydurmak zorunluluğuyla modele göre biraz değiştirilmiş, iki gövde çatılmış ve biri A diğeri B tipinden iki ayrı motor hazırlanmıştır.
Montajda en büyük sorun gövde-motor uyumunu sağlamak, debriyaj, gaz ve fren mekanizmalarını yerleştirmek ve direksiyonun en uygun konumunu bulmaktır. Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmez. İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak dünyaya sunar.
Nihayet ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki denenmeye hazır duruma gelir. Otomobilin, elektrik donanımı, diferansiyel dişlileri, kardan ıstavrozları ve motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçaları yerlidir.
Projenin bu kadar kısa sürede gerçekleştirilmesinde, proje yöneticisi yüksek makine mühendisi Emin Bozoğlu ve diğer mühendislerin hafta sonları da dahil günde en az 12'şer saat çalışması başrolü oynar.
İlk otomobilin test sürüşleri devam ederken ikinci otomobil için çalışmalar devam etmektedir. İki numaralı Devrim'in son kat boyası 28 ekim akşamı vurulur. Pasta ve cilası Ankara'ya sevk edilmek üzere yüklendiği trende, gece yol alırken yapılır.
Tren 29 ekim sabaha karşı Ankara'ya gelir. İki Devrim, o zamanlar Sıhhıye'deki Ankara Demiryolu Fabrikası'na indirilir. Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin konur. Asıl benzin ikmali sabah yapılacaktır.
Devrim, 29 ekim sabahı, motosikletli polislerden oluşan kalabalık bir eskortla TBMM'ye doğru yola çıkar. Çıkar ama eskorttakiler, benzin alma işinden haberleri olmadığı için istasyona uğramadan yola devam eder.
TBMM'ye ulaşıldığında durum anlaşılır. Başka otomobillerden çekiklen benzin birinci arabaya konur, iki numaraya konacağı sırada Cemal Gürsel Meclis'e gelmiş ve Anıtkabir'e gitmek üzere iki numaralı Devrim'e binmiştir bile.
Yola çıkılır fakat, iki numaralı Devrim'in motoru 100 metre kadar sonra öksürerek durur. Cemal Gürsel'in, "ne oluyor" sorusuna direksiyondaki yüksek mühendis Rıfat Serdaroğlu, "paşam, benzin bitti" cevabını verir.
Cemal Gürsel'den özür dilenerek bir numaralı Devrim'e geçmesi rica edilir. Olayı hoşgörüyle karşılayan Cemal Gürsel bir numaralı Devrim'e geçer ve Anıtkabir'e bu otomobille gider. İnerken, "Batı kafasıyla otomobili yaptınız, ama Doğu kafasıyla ikmali unuttunuz" der.
Ertesi gün basında, "Devrim 100 metre gidip bozuldu" başlıkları çıkar. Oysa iki numaralı Devrim aynı gün Hipodrom'daki geçit törenine katılır. Basın ne bunu, ne de Cemal Gürsel'in Anıtkabir'e bir başka Devrim otomobili ile gittiğini yazar.
Haberlerde bunca paranın boşa gittiğinden dem vurulur. Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine at neslinin ıslahı için 25 milyon TL ödenek ayrılmıştır. At neslinde o günden bu yana bir gelişme sağlanmış mıdır kimse bilmez, ama Devrim'in üretimi durdurulur.
Devrim'in özellikleri
Ağırlık: 1,250 kg
Uzunluk: 4,500 mm
Genişlik: 1,800 mm
Yükseklik: 1,550 mm
İmal Yeri: Eskişehir Demiryolu Fabrikası
İmal Süresi: 4.5 ay
Üretim Sayısı: Dört
Silindir Sayısı: Dört
Silindir Çapı: 81 mm
Silindir Hacmi : 2,070 cc
Güç: 50 HP
işte Türklerin ilk arabası...
